Informacje dla rodziców na temat środków psychoaktywnych
Okres dorastania zwykle przynosi różnorodne problemy nastolatkom, ich rodzicom i najbliższemu otoczenia. W tym okresie rola rodziców, opiekunów jest szczególnie ważna i odpowiedzialna, dlatego warto, jak najwcześniej budować dobre relacje z dziećmi. To jedno z wartościowych narzędzi służących wychowaniu dzieci, a także kształtowaniu pozytywnych postaw. Udowodniono, bowiem że największą moc chroniącą ma:
- okazywanie miłości i zainteresowania życiem dziecka (mów dziecku, że jest dla ciebie
najważniejszą osobą, że zależy ci, żeby było zdrowe i szczęśliwe, poznaj jego przyjaciół,
zainteresowania i sposoby spędzania wolnego czasu); - dobre porozumiewanie się z dzieckiem (często rozmawiaj z dzieckiem, pytaj o jego
zdanie, uważnie go słuchaj, nie unikaj trudnych tematów); - zdrowa dyscyplina (postaw jasne granice- wyraź zdecydowany sprzeciw wobec używania
narkotyków i innych środków psychoaktywnych, podaj oczekiwania dotyczące godzin
powrotu do domu, kontaktów z kolegami, sprawdzaj na co dziecko przeznacza kieszonkowe); - wspieranie dziecka (doceniaj wysiłki w osiąganiu celów, udzielaj wsparcia, chwal za
sukcesy i odpowiedzialność, bądź wrażliwy i empatyczny, zapewniaj dziecko, że zawsze
może na ciebie liczyć- zwłaszcza w trudnych sytuacjach. Taką postawą podnosisz jego
poczucie wartości i sprawiasz, ze czuje się bezpiecznie).
Działania zaradcze rodziców są identyczne w sytuacji używania przez dziecko narkotyków, dopalaczy, spożywania alkoholu. Ich omówienie poprzedzimy zdefiniowaniem podstawowych pojęć, takich jak: substancja psychoaktywna, narkotyki, dopalacze.
a) Substancja psychoaktywna (psychotropowa) to substancja chemiczna lub mieszanina substancji mająca bezpośredni lub następczy wpływ na funkcjonowanie mózgu, czego efektem są zmiany postrzegania, nastroju, świadomości, procesów poznawczych (np. myślenie, pamięć, uwaga) i zachowania.
b) Narkotyki to potoczna nazwa niektórych substancji psychoaktywnych działających na
ośrodkowy układ nerwowy. Ze względu na poglądy społeczne, różnice kulturowe, stany
prawne itp. nie ma jednoznacznej definicji słowa narkotyk. Narkotykami nazywa się:
- substancje, których regularne przyjmowanie prowadzi do uzależnienia fizycznego, m. in.
opioidy (np. morfina, heroina, fentanyl) - wszystkie substancje psychotropowe, które aktualnie są nielegalne.
Narkotyki charakteryzują się możliwością wywołania stanu przyzwyczajenia, a nawet
przymusu ich dalszego stosowania. Różnego rodzaju substancje psychoaktywne, wykazując
taki rodzaj działania, że osobie zażywającej sprawia ono przyjemność i poprawia
samopoczucie- niosą ryzyko powstawania uzależnień.
c) Dopalacze- substancje, które posiadają psychoaktywne właściwości zbliżone do działania
narkotyków (po ich zażyciu zmienia się nastrój i zachowanie człowieka). Nawet jednorazowe
użycie może doprowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, niekiedy nawet śmierci. Jest
to spowodowane substancjami toksycznymi, które stosuje się do produkcji dopalaczy.
Zawarte w dopalaczach nielegalne związki chemiczne mogą na siebie wzajemnie
oddziaływać potęgując toksyczny wpływ na organizm użytkownika. Wiedz, że nigdy nie
wiadomo, co zawiera dany dopalacz!
Jak się zorientować, że ktoś sięga po środki psychoaktywne?
Kontakt ze środkiem psychoaktywnym objawia się przed wszystkim w obrębie zmian zachowania danej osoby. Zmiany zachowania mogą być rozmaite, w zależności od rodzaju zażytej substancji psychoaktywnej, czy spożycia narkotyku z konkretnej grupy. Zmiany zachowania mogą przejawiać się jako: przypływ energii, podwyższenie nastroju, rozdrażnienie, huśtawka nastroju, pobudzenie psychoruchowe, napady szału, agresja, stany depresyjne, halucynacje wzrokowo- słuchowe, utrata apetytu, bezsenność, przekrwienie gałek ocznych, wymioty, biegunka.
Jak wyglądają narkotyki/ dopalacze?
Postać fizyczna tych produktów jest zbliżona. Mogą występować w postaci białego proszku, kapsułek lub tabletek, suszu roślinnego (liście, nasiona, ekstrakty, skręty), suszu grzybów. Mogą być przyjmowane doustnie, donosowo, w postaci wywaru lub do palenia.
Co robić, gdy podejrzewamy, że dziecko używa dopalaczy lub narkotyków?
- Nie zwlekaj! Natychmiast zareaguj! Nie działaj pod wpływem emocji. Spróbuj najpierw
spokojnie z dzieckiem porozmawiać. - Zapytaj o powody używania substancji i sposób ich pozyskiwania.
- Uświadom zagrożenia i poważne konsekwencje związane z ich używaniem.
- Porozmawiaj na temat nacisku i manipulacji ze strony grupy biorącej narkotyki/dopalacze.
- Okaż zmartwienie zaistniałą sytuacją, troskę o zdrowie dziecka oraz to, że zawiodło twoje
zaufanie. - Daj mu szansę odbudowy zaufania poprzez rezygnację ze spożywania substancji
uzależniających, zmianę towarzystwa. - Bądź czujny, uważnie przyglądaj się deklarowanym postawom i zachowaniu.
- Nie daj się przekonać argumentom typu: to nie jest groźne, substancje są naturalne, obecnie
taka moda, wszyscy sięgają do takich substancji, środki tego typu są lecznicze, itp. - Wprowadź nowe zasady, gdy uznasz to za konieczność, np. czasowe cofnięcie przywilejów,
ograniczenie kontaktów z kolegami, dostępu do komputera. - Jeśli stwierdzisz, że zagrożenie jest poważne lub efektywność twoich działań jest
nieskuteczna, szukaj pomocy u specjalistów (psycholog, pedagog szkolny lub terapeuta
uzależnień).
Gdzie szukać pomocy?
- Informator na temat placówek udzielających pomocy osobom z problemem narkotykowym
dostępny jest na stronie Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom:
www.kcpu.gov.pl - Ogólnopolski Telefon Zaufania Narkotyki- Narkomania: 801- 199- 990
- Antynarkotykowa Poradnia Internetowa (bezpłatne, anonimowe porady ekspertów przez
e-mail i czat): www.narkomania.org.pl
Źródła:
„Profilaktyki uzależnień w szkole”- Ośrodek Rozwoju Edukacji
„Profilaktyka narkomanii w szkole”, Ośrodek Rozwoju Edukacji
„Dopalacze”, Ośrodek Rozwoju Edukacji
Opracował:
Zespół ds. działalności informacyjnej i edukacyjnej z zakresu przeciwdziałania narkomanii.
