- Programy Aktywności: „Świadomość Ciała, Kontakt i Komunikacja” – Marianna i Christopher Knill
- „Dotyk i komunikacja” – Christopher Knill
Programy Aktywności mogą być stosowane w pracy:
-z dziećmi zdrowymi;
-z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi o różnym poziomie rozwoju intelektualnego;
-z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi z różnymi rodzajami niepełnosprawności fizycznej;
-z dzieckiem niepełnosprawnym ruchowo;
-z dzieckiem z uszkodzonym wzrokiem lub słuchem;
-z dzieckiem głucho – niewidomym;
-z dzieckiem autystycznym;
-z dzieckiem z zaburzeniami psychotycznymi.
Celem proponowanych Programów Aktywności jest rozwój kontaktów społecznych, zachęcenie do ruchu i zabawy oraz rozwijanie umiejętności komunikacji dziecka z drugim człowiekiem. Programy Aktywności opierają się na poznawaniu i doświadczaniu przez dziecko różnych rodzajów aktywności, takich jak kołysanie, wymachiwanie rękoma, zginanie i rozprostowywanie rąk, pocieranie dłoni, zaciskanie i otwieranie dłoni (itd.) i dostosowanie tych ruchów do akompaniamentu muzyki z taśmy magnetofonowej. Zdaniem autorów rozwój kontaktu i komunikacji jest znacznie ważniejszy niż sam ruch i jego wykonywanie. Aktywność może być realizowana w różny sposób, w zależności od specyficznych potrzeb dziecka i jego możliwości ruchowych.
Wszystkim ruchom (aktywnościom) dziecka towarzyszy specjalnie opracowany akompaniament muzyczny z prostą linią melodyczną i łatwym do odtworzenia rytmem. Jest on wspomagany głosem osoby prowadzącej (lektor podaje kolejne polecenia). Wszystko to ma skoncentrować uwagę dziecka na wybranych aktywnościach. Dzięki słuchaniu specjalnego tonu (sygnaturki), na początku i na końcu każdego programu, dziecko stopniowo uczy się rozpoznawać sytuację, a to przygotowuje do łączenia jej
z określoną aktywnością.
Autorzy Programów proponują cztery Programy, Program wprowadzający oraz Program Specjalny.
Program Wprowadzający (ok. 8 minut; Kołysanie – Wymachiwanie rękoma – Klaskanie – Głaskanie głowy – Głaskanie brzucha – Relaksacja). Program Wprowadzający pozwala określić, czy dane dziecko potrafi dostatecznie koncentrować uwagę, czy potrafi nawiązać i utrzymać kontakt, by przejść do realizacji Programów I i II. Program ten szczególnie zalecany jest w pracy z małymi dziećmi, dziećmi z autyzmem oraz dziećmi z zaburzeniami psychotycznymi.
Program I (ok.15 minut; Kołysanie – Wymachiwanie rękoma – Zginanie i rozprostowywanie rąk – Pocieranie dłoni – Zaciskanie i otwieranie dłoni – Ruchy palców – Klaskanie – Głaskanie głowy – Głaskanie policzków – Głaskanie łokci – Głaskanie brzucha – Przewracanie się – Relaksacja). Program I wymaga zaangażowania górnej części ciała.
Program II (ok. 15 minut; Kołysanie – Klaskanie – Głaskanie brzucha – Głaskanie ud – Głaskanie kolan – Głaskanie palców u nóg – Wiosłowanie – Pocieranie stóp – Poruszanie palcami u nóg – Poruszanie nogami – Leżenie na plecach – Obracanie się z pleców na bok – Obracanie się z pleców na brzuch – Relaksacja). Program II wymaga zaangażowania dolnych części ciała.
Program III (ok. 20 minut; Leżenie na brzuchu – Leżenie na plecach – Obracanie się z pleców na brzuch – Obracanie się z brzucha na plecy – Poruszanie nogami – Czołganie się na brzuchu – Raczkowanie – Klęczenie i spacerowanie na kolanach – Upadanie z pozycji klęczącej – Odpychanie i przyciąganie – Relaksacja). Program III wymaga zwiększonej uwagi, ruchliwości, koordynacji ale i znacznie większej świadomości społecznej.
Program IV (ok. 20 minut; Leżenie na brzuchu – Leżenie na brzuchu i mruganie oczami – Leżenie na plecach z rękoma wokół karku – Poruszanie nogami (jazda rowerem) – Odbijanie się na pupie – Kręcenie się w koło –Ślizganie się na pupie – Podnoszenie się i stanie bez ruchu – Podnoszenie ramion – Podnoszenie ręki i nogi – Stawanie przed kimś – Podbieganie do i odbieganie – Spacerowanie szybko
i delikatnie – Spacerowanie wolno i ciężko – Spacerowanie po cichu – Szukanie partnera – Odpychanie
i przyciąganie – Taniec). Program IV wymaga wyższego poziomu świadomości ciała, lepszej samokontroli, koncentracji, rozumienia pojęciowego i uspołecznienia.
Program Specjalny (ok. 25 minut; Kołysanie – Wymachiwanie rękoma – Pocieranie dłoni – Zaciskanie
i otwieranie dłoni – Klaskanie – Głaskanie policzków – Głaskanie brzucha – Głaskanie ud – Ruchy nóg – Przewracanie się – Relaksacja). Program dostosowany do potrzeb dzieci z niepełnosprawnością ruchową.
Programy kończy krótka relaksacja (jedynie Program IV jest zakończony tańcem – dowolną ekspresją ruchową z udziałem partnera).
Numery poszczególnych Programów nie oznaczają kolejności ich wprowadzania. Jeśli dziecko dobrze opanuje jeden z Programów może przejść do następnego (o zwiększonym stopniu trudności). Można stosować jednocześnie dwa alternatywne Programy. Do realizacji Programów nie potrzebne jest specjalne wyposażenie. Wskazane jest aby dziecko miało swoją matę (koc, materacyk), by pomieściły się na niej dwie osoby (np. dziecko i rodzic). Innym nieodzownym rekwizytem jest odtwarzacz CD do odtwarzania nagrań załączonych do Programu.
Bibliografia:
1.Knill Ch., (1995). Dotyk i Komunikacja, wyd. CMPPP, Warszawa
2.Knill M., Knill Ch., (1995). Programy Aktywności, Świadomość Ciała, Kontakt i Komunikacja, wyd. CMPPP, Warszawa
